سوبوتای باهادیر (۱۱۷۶ ـ ۱۲۴۸) یکی از چهار فرمانده بزرگ امپراطوری مغول (اتحادیه‌ای ایلی ـ نظامی از عموماً تورک‌های قیپچاق و برخی قبایل تُنغوز)، یک استراتژیست نظامی نابغه و مورد علاقه‌ترین سردار جنگیزخان و پسرش اؤگه‌ده‌ی خان (اؤگه‌دای / اوکتای) بود که نبردها و فتوحات زیادی در غرب امپراطوری مغول انجام داد.

وی مغز متفکر نظامی، استراتژیست اصلی امپراطوری عظیم مغول و دارای هوش نظامی سرآمد و خارق‌العاده‌ای بود که در استفاده از تسلیحات محاصره تبحر فراوان داشت. همچنین ژنرالی جسور، شجاع، قدرتمند و دارای لقب باهادیر (بهادر / باتور) نیز بود.

سوبوتای از قبیله‌ی «اوران‌های» از ترک‌های «تووا» و پسر آهنگری به نام چارچودای (در برخی منابع قابان) از دوستان جنگیزخان بود. افراد این قبیله بیشتر در کار تجارت خز و آهنگر بودند اما سوبوتای در سن ۱۴ سالگی، زمانی که نوجوانی بیش نبود، به اردوی جنگیزخان پیوست.

وی ابتدا به عنوان نگهبان دروازه منصوب شد اما با داشتن استعداد خارق‌العاده در هنرهای رزمی و سوارکاری و همچنین مهارت در تیراندازی حین اسب‌دوانی که از فنون نظامی ویژه‌ی تورانی بود، خیلی سریع پیشرفت نمود و علی‌رغم جوانی و سن کم، مدارج ترقی نظامی را در مدتی کوتاه طی کرد، و در اردوی جنگیزخان که انتخاب سردار مطمئن برای کمک به خاقان بزرگ و جهت گسترش امپراطوری از مهم‌ترین امور بود و افراد فارغ از منسوبیت قبیله‌ای و فقط بر اساس شایستگی منصوب می‌شدند، به یکی از فرماندهان بزرگ و مهم‌ترین استراتژیست امپراطوری تبدیل شد. پس از درگذشت جنگیزخان حین فتح چین، طی سه سالی که امپراطوری عظیم مغول را خاتون وی اداره می‌کرد و همچنین در دوره‌ی خاقانی اؤگه‌ده‌ی خان، سوبوتای به خدمت ادامه داد.

سوبوتای بیش از بیست لشکرکشی انجام داد و در هیچ نبردی شکست نخورد. شهرهای بسیاری فتح کرد و ۳۲ ملت را منقاد امپراطوری مغول نمود. وی که از حیث تسخیر سرزمین‌ها بزرگ‌ترین سردار کشورگشای تاریخ شمرده می‌شود، قبل از طراحی تاکتیک خود، تاکتیک دشمن را به درستی تشخیص داده و مؤثرترین ضدحمله را انتخاب می‌کرد.

سوبوتای تبریز را بدون جنگ، و با یادآوری ریشه‌ی تورانی مردم تبریز و اقناع اعیان شهر به برادری تورک و مغول فتح نمود و مورد استقبال گسترده‌ی بزرگان و مردم شهر قرار گرفت. در دوره‌ی مغول، تبریز به حد اعلای رونق و شکوه رسید‌ و یکی از آبادترین و مهم‌ترین شهرهای جهان شد.

یکی از شاهکارهای نظامی سوبوتای شکست ارتش‌های لهستان و مجارستان در دو روز پیاپی بود طوری که نفرات دشمن تقریباً تا آخرین نفر نابود گردید. در تابستان سال ۱۲۴۱ و در پی پیشروی در اروپا، اردوی تحت امر سوبوتای فقط چند صد کیلومتر با رود دانوب و دروازه‌های وین که در برابر آنها کاملاً بی‌دفاع بود فاصله داشت. سوبوتای مصمم بود تا ایتالیا پیش رفته و امپراتوری روم را از میان بردارد. اما، اؤگه‌ده‌ی خان در گذشت و وی مجبور شد برای شرکت در قورولتای بزرگ و انتخاب خاقان جدید به مغولستان برگردد.

به گفته‌ی مورخان، اگر خاقان از دنیا نمی‌رفت و سوبوتای طبق برنامه‌ای که داشت لشکرکشی‌ها و فتوحاتش را ادامه می‌داد، هیچ ارتش اروپایی نمی‌توانست در مقابل نبوغ وی و قدرت اردوی ترک ـ مغول مقاومت کند و امروزه سرنوشت فرهنگی و سیاسی بخش اعظم جهان به شکلی دیگر بود.

در اتفاقی خوش‌یُمن برای اروپا، امپراطور بعدی، گؤیوک خان، سوبوتای را به عنوان فرمانده اردوی تورک ـ مغول در جنگ با سلسله‌ی چینی سونگ منصوب کرد. وی در آن زمان ٧٠ سال داشت که برای یک فرمانده نظامی سن زیادی بود. لشکرکشی سوبوتای به چین تا سال ۱۲۴۷ ادامه یافت و پس از آن، وی در راه بازگشت به مغولستان و به سال ۱۲۴۸ درگذشت.

سوبوتای همچنین لقبی است که «جمشیدخان مجدالسلطنه افشار اورومی»، رهبر و فرمانده ترک‌های ایران در زمان جنگ جهانی اول و تهاجم نیروهای متحد مسیحی ـ صلیبیِ روسیه، انگلستان، فرانسه، ارامنه، آسوری‌ها و ... به منطقه‌ی غرب آذربایجان جهت تأسیس ارمنستان بزرگ و آسورستان بزرگ (مشابه کردستان بزرگ امروزی)، برای خود برگزیده بود.

انتخاب نام سوبوتای توسط جمشیدخان اورومی، که توانست با سازماندهی گروه‌های مردمی تورک و کمک نیروهای تورک عثمانی قتل‌عام مردم تورک را متوقف کرده و پرونده‌ی ارمنستان بزرگ را مختومه نماید، نشانگر عمق آگاهی وی از تاریخ ترک، و شعور ملی و ترکی وی می‌باشد.