امروزه بسياری از اعياد مانند عيد سال نو و مراسم هایی كه در ميان تركان و ساير اقوام منطقه و آسیا ديده می شود يادگاری از سومريان پروتو ترک ( ترکان باستان) می باشد که تا امروز به یادگار مانده است.

به عقيده دكتر مهرداد بهار اسطوره شناس که برعکس پدرش ملک الشعرای بهاری فردی منصف می باشد، خدای شهيد شونده سومری يا «دوموزی» در پايان هر سال كشته شده و سر سال نو دوباره متولد می شود.

تركان قديم تولد او را جشن می گرفتند، چون با تولد او گياهان و دانه ها می روييدند. جالب اينجاست كه امروزه اقوامی اين عيد را صرفا بخاطر اسمش که متاسفانه بنا به عدم تعصب ترکان غیرترکی شده٫ از آن خود دانسته و عيد تركان را تقليدی از عيد خويش مي دانند!

از دیگر سو، عيد سال نو در آذربايجان با نام پادشاهی اسطوره ای پيوند خورده است.

چنين نقل مي شود: چون پادشاه به آذربايجان رسيد برای وی تخت مرصعی در جانب شرق نهادند و وی تاج بر سر نهاد. همين كه آفتاب طلوع كرد اولين شعاع نور كه بر انتهای تاج افتاد مردم جشن گرفته و آنروز را "يئنگی گون يا نوروز" نام نهادند.

از ديگر سو بررسی های باستانشناسی در ميان تمدن های اينكا و آزتك آمريكا نشان مي دهد كه اعلام سال نو در ميان آنها نيز كاملاً روش نجومی داشته است.

بدين ترتيب كه آنها در معابدشان سوراخهايی تعبيه كرده و در روز و ساعتی كه شعاع نور مستقيم وارد اين سوراخ شده و از آنجا به نقطه مشخصی در كف معبد می تابيده‌ سال نو اعلام مي گرديد.

ارتباط سومریان با ترکان امروزین محرز می باشد و قریب به سیصد کلمه مشترک در ترکی امروزین و سومری قدیم به یادگار مانده است.

براساس افسانه های ترکان باستان، نوروز همان روز "ارکه نه قون" می باشد که ترکها با آتش زدن کوهی آهنین توانستند از حصار آن درامده و وارد دوران جدیدی از زندگانی پرافتخار خود گردند.