در این مقاله به سه دوره از جنایات پهلوی در بلوچستان می پردازیم:

۱) قتل عام مردم روستای دهک توسط قشون رضا شاه در سال ۱۳۱۲

۲) کشتار بلوچ ها در ۱۹ بهمن ۱۳۳۰ در اعتراض به نتایج انتخابات مجلس

۳) قتل عام ۱۰ هزار بلوچ توسط پهلوی دهه ۵۰ در بلوچستان شرقی در پاکستان

در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی ارتش پهلوی به‌ روستای کوهک قشون کشی و‌ پس از شکست توسط مردم این منطقه دستور قتل عام مردان روستا را صادر می کند و مردان روستا را در یک گور دست جمعی در پایین پاسگاه فعلی دفن می کنند.

تا قبل از سال ۱۳۰۷ منطقه بلوچستان همانند سایر مناطق بصورت خودمختار اداره میشد. رضاشاه پهلوی با هدف سیاست تک قومی و مرکزگرایی از میان برداشتن حکومت های خودمختار غیر فارس، به فرماندهی سرتیپ امان الله جهان بانی قشونی را به منطقه اعزام می کند.

حمله نهایی در بهمن ماه سال ۱۳۰۷ انجام می شود که حکومت بارک زایی ها در منطقه دزک پایان و یک حکومت مرکزی و دولت نوین در منطقه حکمفرما می شود. اما همچنان برخی از قسمت های بلوچستان که در کوهک خوانینی از قبیله نوشیروانی حکومت داشته اند و در قلعه کوهک مستقر بودند زیر سلطه پهلوی نمی روند. لشکر کشی قشون پهلوی در دی ماه ۱۳۱۲ در زمان حکومت مهراب خان نوشیروانی به فرماندهی عباسعلی خان البرز انجام می شود اما از آنجایی که قلعه از استحکام خوبی برخوردار بوده و نیروهای محلی جانانه مقاومت کردند حمله قشون پهلوی شکست می خورد و سرانجام پس از چند روز درگیری البرز به این نتیجه می رسد که از مسیر صلح وارد شود.

در این خصوص سوگند نامه قرآن یاد می کند و توسط یکی از افراد صاحب نفوذ محلی نزد خوانین و حکمرانان کوهک برده می شود که حکمرانان با اعتماد به قسم قرآن از قلعه پایین می آیند.

هنگام پایین آمدن از قلعه، البرز دستور دستگیری مهراب خان نوشیروانی را صادر می کند و در آنجا درگیری رخ می دهد که تعدادی از طرفین در این درگیری کشته می شوند. سپس فرمان دستگیری مردان روستا توسط البرز فرمانده قشون پهلوی صادر و در مکانی که در حال حاضر پاسگاه کوهک است، نگهداری و سرانجام دستور قتل عام عمومی صادر می شود که سربازان قشون پهلوی مردم روستا را از بالای تپه به پایین انداخته و گروه دیگر از سربازان اقدام به تیراندازی می کنند.

گور دست جمعی این افراد در پایین تپه قرار دارد که پس از قتل عام مردم روستا با وجود یاد کردن سوگند، حکومت مرکزی پهلوی در این مکان نیز مستقر می شود.

۲) کشتار بلوچ‌ها در ۱۹ بهمن ۱۳۳۰ در اعتراض به نتایج انتخابات مجلس

اسدالله علم وزیر دربار پهلوی که در خاطراتش به نقش رژیم پهلوی در دستکاری نتایج انتخابات مجلس اعتراف کرده است، در دوره شانزدهم مجلس ملی «امیرحسین خزیمه علم» را که شوهر خواهرش بود به‌عنوان نماینده مردم زابل از صندوق‌های رأی بیرون کشید و راهی مجلس کرد.

مردم سیستان از انتصاب فامیل اسدالله علم به نمایندگی مجلس خیلی ناراحت شدند و نارضایتی‌های گسترده‌ای از سوی مردم زابل به وجود آمد. مردم زابل به آیت‌الله میرزا ابراهیم شریفی رأی داده بودند، اما خزیمه علم از صندوق بیرون آمده بود.

با روی کارآمدن دولت دکتر مصدق مردم امیدوار شدند که این بار می‌توانند آیت‌الله شریفی را به مجلس بفرستند و نماینده واقعی‌شان بر کرسی مجلس تکیه بزند، اما نخست‌وزیری مصدق هم نتوانست راهگشا باشد. فرماندار به خواست معترضان توجهی نکرد، دادخواهی مردم به مرکزیت هم به جایی نرسید.

در نتیجه مردم در روز ۱۹ بهمن ۱۳۳۰ در خیابان‌ها حضور پیدا کردند، اما مأموران حکومتی به‌سوی مردم شلیک کردند و افراد بسیاری در این روز کشته و یا مجروح شدند.

پهلوی دوم در جهت مدیریت‌پذیر کردن بلوچستان در سال ۱۳۳۶ اقدام به تقسیم آن کرد و بدین‌ترتیب بلوچستان غربی سه‌پاره شد و بخشی از آن ذیل هرمزگان، بخشی ذیل کرمان و بخشی ذیل استان سیستان و بلوچستان قرار گرفت. در سراسر دوره پهلوی حتی یک بلوچ به سمت فرماندار یا استاندار گمارده نشد.

۳) قتل عام ۱۰ هزار بلوچ توسط پهلوی دهه ۵۰ در بلوچستان شرقی

در دهه پنجاه شمسی زمانی که جنبش آزادی بخش بلوچستان در بخش شرقی بلوچستان (بلوچستان پاکستان) پیشرفت کرد و توانست مناطق مختلفی از بلوچستان شرقی را به کنترل در آورد. ذوالفقار على بوتو رئیس جمهور وقت پاکستان جدید التاسیس برای سرکوب بلوچها ناتوان ماند به همین خاطر از محمد رضا پهلوی کمک خواست و ارتش ایران به سرکوب بلوچها شتافت و با بمب افکن های خود اقدام به سرکوب و کشتار بلوچ ها نمود.

در این درگیریها دستکم ۱۰ هزار نفر از مردم بی دفاع بلوچستان از زن و کودک و افراد مدنی و آزادی خواه شهید شدند.

رژیم پهلوی به طور آشکار با بلوچها دشمنی میکرد و محمدرضا پهلوی با افتخار میگفت حتی اگر پاکستان نمیخواست ما خود وارد عمل میشدیم چون هر جنبش جدایی طلبانه بخش شرقی بلوچستان را خطری برای بخش غربی میدیدیم.