«ناصرالدین شاه قاجار» سلطان عدالت‌گستر، سیاح، عکاس، شاعر، داستانسرا، سفرنامه‌نویس، نقاش، ترانه‌سرا، خطاط، موسیقی‌دان و… بود.

قسمت اول:

ناصرالدین شاه، فرزند محمدشاه قاجار (نوه‌ی فتحعلی‌شاه قاجار و سومین پادشاه قاجار)، چهارمین پادشاه سلسله‌ی تورک قاجاریه بود. محمدشاه در ۱۸۱۹ به دستور فتحعلی‌شاه با ملک جهان ازدواج کرد. این ازدواج به قصد از بین بردن تفرقه بین شاخه‌های قوانلو و دَوَلویِ ایل تورک قاجار صورت می‌گرفت. در منابع عصر قاجار، طرح این ازدواج را جزئی از توصیه‌های آغامحمدخان به فتحعلی‌شاه و یاسای قاجار دانسته‌اند.

ناصرالدین در ششم صفر ۱۲۴۷ (۱۶ جولای ۱۸۳۱) در دهکده‌ی کهنمو از توابع اسکو در نزدیکی تبریز به دنیا آمد. فرمان ولیعهدی ناصرالدین در سال ۱۲۵۱ هـ ق در تبریز خوانده شد. محمدشاه در تابستان ۱۲۵۵ هـ ق ناصرالدین را به پایتخت (تهران) فراخواند و در ۱۲۶۳ هـ ق وی را حاکم آذربایجان کرد.

پس از مرگ محمدشاه (۱۴ شهریور ۱۲۲۷)، مهد علیا، همسر قدرتمند وی و مادر ناصرالدین، اداره‌ی امور کشور را به‌دست گرفت و شورش‌ها را آرام و تمامی خائنان را مجازات نمود. مهد علیا به مدت ۴۵ روز تا آمدن ناصرالدین به تهران پادشاه {ملکه}ایرانِ قاجار بود. ناصرالدین شاه در ۲۲ شهریور ۱۲۲۷ (۱۴ شوال ۱۲۶۴) بر تخت نشست و به مدت پنجاه سال تا زمان مرگش (ترورش) در جمعه ۱۲ اردیبهشت ۱۲۷۵ (۱۷ ذی‌القعده ۱۳۱۳)، پادشاه ایران بود. (ناصرالدین شاه در آستانه‌ی مراسم پنجاهمین سال تاجگذاری‌اش به دست میرزا رضای کرمانی از تروریست‌های فرقه‌ی بابی-ازلی، یکی از شاگردان فراماسون و جاسوس انگلیس سید جمال‌الدین اسدآبادی در حرم شاه عبدالعظیم در شهر ری ترور شد. وی در زیارتگاه شاه عبدالعظیم در شهر ری در نزدیکی تهران دفن است.)

ناصرالدین شاه علاوه بر زبان تورکی، به زبان‌های فارسی، عربی، فرانسه و انگلیسی مسلط بود و صحبت می‌کرد. شرح مسابقات او در باب زبان در کتاب تاریخی خاطرات اعتمادالسلطنه موجود است.

خدمات ناصرالدین شاه به ایران

سلطان معظم تورک ناصرالدین شاه خدمات بزرگی به ایران کرد. علم، صنعت، فرهنگ، هنر و ادبیات را در ایران گسترش داد و ایران را به آستانه‌ی دنیای مدرن رساند (ناصرالدین شاه را سردمدار مدرنیزاسیون ایران نیز می‌دانند). اصلاحات چشمگیری در دوران سلطنت وی صورت گرفت، امور اداری کشور متحول شد و گرایش به حکومت قانون و قانون‌مداری در سایه‌ی اقدامات ایشان شکل گرفت.

برخی از خدماتی که شاهِ شهید ناصرالدین شاه به ایران ارائه کرده و یا ویژگی‌های ارزنده‌ای که به عنوان یک پادشاه داشته است:

پادشاهِ اولین‌ها

ناصرالدین شاه در دوران پادشاهی‌اش کارهایی را انجام داد که برای اولین بار در ایران انجام می‌شد. بسیاری از این موارد، اقدامات مهمی بودند که در بهبود کیفیت زندگی و یا پیشرفت کشور تاثیر مثبت داشتند. بسیاری از این اقدامات، حاصل سفر او به فرنگ و بازدید از امکاناتی بود که در آنجا در اختیار حاکمان و مردم قرار داشت و پس از بازگشت به ایران تلاش کرد تا برخی از این امکانات را به ایران بیاورد.

اولین پادشاه سفر کرده‌ی مُلک تورک (ایران) به اروپا

در ۳۰ فروردین ۱۲۵۲ شمسی (۱۸۷۳ میلادی) سلطان صاحب‌قران ناصرالدین شاه به عنوان نخستین پادشاه مُلک ایران به سرزمین اروپا سفر کرد و در مسیر سفرش از کشورهای روسیه، آلمان، بلژیک، انگلستان، فرانسه، سوئیس، ایتالیا، اتریش و عثمانی بازدید کرد. او همچنین در سال‌های ۱۸۷۸ و ۱۸۸۹ میلادی دو بار دیگر نیز به اروپا سفر کرد.

ساخت اولین مدرسه در ایران

در ششم دی ماه ۱۲۳۰ شمسی نخستین مدرسه‌ی مدرن در ایران توسط خاقان کبیر ناصرالدین شاه تاسیس شد. در واقع دارالفنون نخستین دانشگاه نوین تاریخ ایران است که با دراختیار داشتن معلمینی از اروپا و ایران، آموزش به سبک نوین را در ایران آغاز کرد. در کنار زبان‌های دیگر زبان و ادبیات تورکی نیز در این مدارس تدریس می‌شد و در برخی از مدارس دروس به تورکی آموزش داده می‌شد.

تأسیس شورای دولت و شش وزارتخانه

در شهریور ۱۲۳۷ شمسی شاهنشاه کل ممالک ایران ناصرالدین شاه با صدور فرمانی، کارهای دولت را به سبک دولت‌های اروپایی به وزارتخانه‌ها سپرد و شش وزارتخانه شامل «وزارت داخله»، «وزارت امور خارجه»، «وزارت جنگ»، «وزارت مالیه»، «وزارت عدلیه» و «فوائد عامه» را مسئول رسیدگی به امور کرد. همچنین شورایی با نام شورای دولت و شورایی با نام شورای مصلحت‌خانه تاسیس کرد که در موارد ضروری برای مشورت تشکیل شوند.

ادامه دارد...