امسال نه‌صد و پنجاه سال از تألیف اولین لغتنامه زبان ترکی می‌گذرد و همین یونسکو را بر آن داشت تا سال ۲۰۲۴ را سال دیوان اللغات الترک اعلام کند و بهتر است ما نیز امسال در جغرافیای زیست خودمان، کارهایی برای شناساندن هر چه بیشتر این شاهکار محمود کاشغری انجام دهیم. هرچند که حدوداً نصف سال را ازدست‌داده‌ایم.

این تصمیم یونسکو در چهل و چهارمین نشست عمومی آن سازمان (آبان ۱۴۰۲) و با درخواست دولت ترکیه و با شراکت کشورهای آذربایجان، ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان و حمایت کشورهای مجارستان، موریتانی، مراکش و قطر اتخاذ شد و شوربختانه دیوان اللغات الترک بیش از هرجایی در سرزمین خود محمود کاشغری غریب است.

دولت چین نه‌تنها با چنین مصوبه‌ای مخالف است بلکه اجازه نشر آن اثر را نمی‌دهد و دو تن از محققان بزرگ اویغور را به جرم تحقیق درزمینهٔ این دیوان، روانه زندان کرده است. دولت چین حتی به مزار محمود کاشغری در روستای اوپال نیز رحم نکرده و مجسمه کاشغری را از آن زیارتگاه برچید. مزار کاشغری از قدیم‌الایام در میان اویغورها به‌عنوان توربه شناخته‌شده و مورداحترام و تکریم بوده ولی دولت چین با ایجاد تغییراتی در آن محوطه آنجا را نیز به پارک تبدیل کرد. دوست ندارم که ما نیز در برخورد با آثار ادبی گذشته خودمان مانند محققان ادبیات فارسی در ایستگاه حافظ‌ یا سایر ایستگاه‌های قدیمی گیر کنیم؛ زیرا قطار ترقی هنر و ادبیات ایستگاه به ایستگاه پیش می‌رود و پیاده شدن در هر ایستگاهی ما را از ادامه مسیر و هم‌آغوشی با هنر و ادبیات امروزی بازخواهد داشت. ولی برای دوستداران و خوانندگان هر ادبیاتی لازم است تا از ایستگاه‌هایی که این قطار از آنها گذشته و به دستمان رسیده، چیزهایی بدانند و دیوان اللغات الترک به‌عنوان اولین لغتنامه زبان ترکی، یکی از اصلی‌ترین ایستگاه‌های ادبیات ترکی است که آشنایی بیشتر با آن، برای متکلمان و دوستداران این زبان و ادبیات ضروری می‌باشد و انتخاب سال ۲۰۲۴ از طرف یونسکو به‌عنوان سال دیوان اللغات الترک فرصتی مناسب برای این آشنایی است.