روزی که نظامیان آمریکائی با عجله‌ای غیرقابل‌باور افغانستان را ترک می‌کردند، جهانیان شاهد صحنه‌هایی از فرودگاه کابل بودند که دل هر فرد انسان‌دوستی را به درد می‌آورد. نه افغان‌ها و نه سایر مردمان جهان نمی‌توانستند باور کنند که آمریکا در معامله‌ای پنهانی افغانستان را به طالبان واگذار کرده و در یک عقب‌نشینی ناگهانی که شباهت زیادی به نمایش داشت، در حال تحویل افغانستان به طالبان است.

افغان‌های شهرنشینی که در طول بیست سال حاکمیت دولت‌های غرب‌گرا، با سبک زندگی مدرن و آزاد تربیت‌شده بودند، به ناگهان زیر پای خود را خالی یافتند و برای نجات از حاکمیت فقه طالبانی همگی به فرودگاه هجوم آورده بودند تا بلکه بتوانند با هواپیماهای آمریکایی به دنیای غرب راه یابند. درست است که اکثر آنها کارگزار دولت‌های غرب‌گرائی بودند که در بیست سال سلطه آمریکا در افغانستان حاکم بودند، اما همه اتفاقات فرودگاه افغانستان را نمی‌توان با این استدلال توضیح داد.

رفاه و ثروت کشورهای غربی بااینکه حاصل چند صدسال استعمارگری آنهاست، ولی در کنار آن فرازی از توسعه صنعتی و فرهنگی و حقوقی و علمی را به این کشورها به همراه آورده است که برای انسان شرقی در حد یک رویای شیرین است. متأسفانه مضمری حاکمیت‌های استبدادی و تمامیت‌خواه که در اکثر کشورهای کم توسعه برقرار است، دل‌زدگی از جامعه خودی و جذابیت جوامع اروپایی را در روان جوامع کم توسعه تشدید می‌کند. آنجا که ارتجاع و بنیادگرائی مذهبی هم افزون بر آن می‌گردد، علاقه و جذابیت عادی تبدیل به عطش و شهوت وصال با جامعه غرب می‌شود. صحنه‌های ذلالت باری که در فرودگاه افغانستان توسط مردم افغانستان مظلوم آفریده شد را می‌توان در چنین کانتکسی معنایابی کرد.

اینک آنچه در تهران در استقبال نامعمول از نامدارترین چهره فوتبال اروپائی، آقای رونالدو رخ‌داده است را با چه تحلیلی می‌توان درک کرد؟

آیا غیرازاین است که این مردم مظلوم و درمانده، در بیچارگی و ناامیدی از گشودن راهی برای تأمین و احقاق حقوق انسانی و شهروندی‌شان در کشور خود، در جستجوی راهی برای فرار از کشور و پناه بردن به کشورهای غربی هستند؟ خیل چندمیلیونی مهاجران ایرانی در کشورهای غربی نمونه بارز این ادعاست. مگر آنکه تمامی کوچیدگان از کشور را خائنان به فرهنگ بومی و وطن بدانیم.

صحنه‌های دل‌خراش استقبال از رونالدو در ایران، پنجره شکسته‌ای است به درون کاخی که اندرون آن برای مردمانش تفاوتی با زندان ندارد. ناخودآگاه این مردم مظلوم رونالدو را دریچه‌ای برای تنفس و گریز از زندانی می‌پندارد که مسئولان کشور برایشان ساخته‌اند.

نویسنده: حسن ارک