اغلب مردم ایران، با تأسی از تاریخ نویسی سراسر تحریف آمیز پان ایرانیستهای دو آتشه در مورد سلسله حکومتهای ترک ایران فعلی، همه ی خدمات قاجاریه را نادیده گرفته و با قساوت تمام اکثر پادشاهان آن سلسله را مُشتی ع.ی.ا.ش و خوشگذران بی تدبیر مینامند! در حالی که اگر خارج از پشت عینک پهلویان بنگریم، مسئله کاملاً برعکس است. ببینیم در این میان خاقان معظم ترک «ناصرالدین شاه قاجار» که بود و برای معاصرسازی مملکت چه کارهایی کرد؟

قسمت قبلی

(قسمت سوم)

نخستین مجسمه‌ی شهری ایران

در تاریخ ۲۵ مهر ماه سال ۱۲۶۷ شمسی، نخستین مجسمه‌ی شهری ایران در تهران نصب شد. این مجسمه ناصرالدین شاه را سوار بر اسب نشان می‌داد و بسیار شبیه به مجسمه‌هایی بود که او در سفرش به فرنگ در میدان‌ها و خیابان‌ها دیده بود. این مجسمه در لاله‌زار نصب شد و سپس به باغ‌شاه منتقل گردید. مجسمه‌ی ناصرالدین شاه بعد از به روی کار آورده شدن رژیم ضد تورک پهلوی توسط انگلیس، مانند بسیاری دیگر از آثار تاریخی، فرهنگی و معماری تورک به‌دستور رضاخان نابود شد.

نخستین کارخانه‌ی صنعتی ایران

یکی از وزرای ناصرالدین شاه، وزیر قورخانه‌ی مبارکه بود که همان اسلحه‌خانه یا زرادخانه است. سلطان صاحبقران کارخانه‌ای به همین منظور با عنوان قورخانه تاسیس کرد که نخستین کارخانه‌ی صنعتی ایران و نخستین کارخانه‌ی اسلحه‌سازی تاریخ ایران بود.

علاوه بر تأسیسات و کارخانجاتی که در دست دولت بود مثل ضرابخانه، باروت‌کوبی و تفنگ‌سازی و غیره، در سایه‌ی اقدامات ناصرالدین شاه و به پیشنهاد شخص شاه، جمعی از رجال و تجار نیز عده‌ای کارخانجات برای راه بردن مصالح عمومی به ایران آوردند. به عنوان مثال: کارخانه‌ی چراغ گاز، کارخانه‌ی قندسازی، کارخانه‌ی بلورسازی و چینی‌سازی و ابریشم‌تابی، کارخانه‌ی کبریت سازی، کارخانه‌ی نساجی و غیره.

راه‌اندازی اولین خط تلفن در ایران

تلفن نخستین‌بار در ایران در عصر ناصری (ناصرالدین شاه) به راه افتاد و در عصر مظفری (مظفرالدین شاه) توسعه یافت.

در سال ۱۲۶۵ شمسی مصادف با ۱۸۸۶ میلادی، برای اولین بار در ایران، یک رشته سیم تلفن بین تهران و شاهزاده عبدالعظیم به طول ۷/۸ کیلومتر توسط بلژیکی‌ها کشیده شد. در مرحله‌ی دوم در سال ۱۲۶۸ شمسی یعنی ۱۳ سال پس از اختراع تلفن، ارتباط تلفنی بین دو ایستگاه ماشین دودی تهران و شهر ری برقرار شد. پس از آن بین کامرانیه در منطقه‌ی شمیران و عمارت وزارت جنگ در تهران و سپس بین مقر ییلاقی شاه قاجار در سلطنت‌آباد و عمارت سلطنتی تهران ارتباط تلفنی دایر شد.

نخستین عکاسخانه‌ی ایران

تاسیس نخستین عکاسخانه در ایران توسط ناصرالدین شاه رقم خورد که بخشی از کاخ گلستان را به این منظور اختصاص داد. او با آموزش آقا رضا خان اقبال السلطنه توسط یک عکاس فرانسوی، به او لقب عکاس‌باشی را داد و از آن پس عکاس‌باشی در اکثر مواقع همراه پادشاه بود و تصاویر همایونی را ثبت می‌کرد. هرچند تاسیس عکاسخانه حاصل یک علاقه‌ی شخصی ناصرالدین شاه بود، اما با توجه به آنکه امروز عکس و عکاسی تبدیل به یکی از بخش‌های جداناشدنی زندگی مدرن شده است، بسیار جالب است که ناصرالدین شاه پیش از بسیاری دیگر از کشورها چنین امکاناتی را در ایران ایجاد کرده بود.

اولین عکس از پادشاه؛ اولین پادشاه عکاس

ناصرالدین شاه اولین پادشاه تاریخ ایران است که تصویرش به‌صورت عکس ثبت شده است. برای دیدن تصاویر پادشاه‌های قبل از او ناگزیریم که به نقاشی‌هایی که از آنها کشیده شده است رجوع کنیم. همچنین او اولین پادشاهِ عکاس تاریخ ایران است. او یک عکاس فرانسوی را برای آموزش اصول عکاسی به ایران فراخواند و همواره یک عکاس را همراه خود داشت. او شخصا دست به دوربین می‌شد و بسیاری از عکس‌های آن دوران توسط خود او ثبت شده است. در بسیاری از این عکس‌ها، او خود نیز در تصویر حضور دارد.

تأسیس «نظمیه»، «سازمان خفیه»، «قراول‌خانه (شهربانی)»، «اداره‌ی پلیس»

شکل‌گيری نظميه به شيوه‌ی نوين در ايران، به‌دستور ناصرالدین شاه قاجار و توسط ميرزا تقی خان فراهانی (اميرکبير) آغاز شد. او افزون بر تأسيس «سازمان خفيه» که فعاليت‌های اطلاعاتی و ضداطلاعاتی را توأمان انجام می‌داد، تعدادی قراول‌خانه در تهران تأسيس کرد و مأمورانی را برای برقراری امنيت در مناطق مختلف اين شهر، در آنها گمارد.

ناصرالدین شاه در سفر دوم خود به فرنگ، یک نظامی اتریشی به نام «کنت دو مونت فرت» را برای تأسیس اداره‌ی پلیس در ایران، با خود به تهران آورد.

«مونت فرت» نخستین نظامنامه‌ی پلیس ایران را تهیه کرد و به امضای شاه رساند. او تعهد داده بود با تربیت ۴۰۰ پلیس پیاده و ۶۰ پلیس سوار، امنیت شهر تهران را تأمین کند. ناصرالدین شاه فرمان اجرای نظامنامه‌ی «مونت فرت» را به کامران میرزا، حاکم تهران، داد و به این ترتیب، نخستین اداره‌ی پلیس شهر تهران، با نام «اداره‌ی جلیله پلیس دارالخلافه و احتسابیه» تأسیس شد و مردم ایران با واژه پلیس آشنا شدند.

ادامه دارد...