نادر الهی شاعر معاصر، آلترناتیوی برای شعرای صاحب‌نام کلاسیک محصوب میشود که توانسته بر خلاف فضولی، نسیمی و... زبان شعری آذربایجان را در حد بالا و گسترده از لغات عاریه‌ای عربی-فارسی پاکسازی کند و کلمات فراموش شده زبان سلیس ترکی را دوباره جلا دهد.

قسمت قبلی

قسمت سوم

بر این اساس، اگر بتوانیم نگاهی اجمالی به اشعار شاعر ارجمند نادر الهی بیندازیم، خواهیم دید که اشعار شاعر عزیزمان از اشعار جایگزین تشکیل شده است.

در هر شعری باید شکل جدیدی را تجربه کرد. شاعر حرفه‌ای، از هر قالب امتحان شده‌ای خسته شده و در هر شعری با وسواس کامل شکست خود را بیان می کند. وقتی شاعر شبیه هر شعرش شعری دیگر می‌سراید، وقتی می‌نویسد، این شاعر را خیلی خسته و دلزده میکند. پس یا باید شعر را کنار بگذارد یا بسوزاند. زیرا آن شعر زاییده تفکرات و درک مکرر شاعر است.

در حال حاضر مهمترین آثار منظوم و تکنیکی ادبیات جهان و آذربایجان از شخصیت های گوناگون خلق می شود که تغییر لحن و زبان است و تفکری نو پدید می آورد.

به عنوان مثال؛ شعر بلند توماس استرنز الیوت، با عنوان «زمین سوخته» نیز دارای این شخصیت‌های چند ضلعی و تکه-تکه است. چه بسا این قطعات شکسته، خود قطعات مختلفی را برای شاعر گرد هم آورد و به تعابیری بر رنگارنگی منجر شود. زیرا به شما امکان می دهد یک سیستم ترکیب هنری ایجاد کنید که صداهای متعددی را در شعر ایجاد می کند. «استیون گرین‌بلت» آمریکایی در نظریه تاریخ‌گرایی جدید، روایت دیگری از تاریخ ارائه می‌کند که چند صدایی است و صداهای متفاوتی را در بر می‌گیرد. بله شعر و ادب نادر الهی عزیز در بسیاری از مسائل تاریخی نباید تکراری باشد. با این حال باید شعرش را از دریچه هزار و هشتاد اندیشه نگاه کند و شکاف‌ها و فضاهای تکراری را بشکند. یعنی باید نوعی روایت بین گذشته و حال ایجاد کند. بنابراین؛ او باید نظرات نوسان خود و منتقدان تند و شاعران حرفه‌ای را شگفت زده و متحیر کند. مانند این شعر دوست‌داشتنی از نادر الهی:

یاز دردیمی ساغالتمادی

یاراما بیر قیش باغلایین

گؤیلومه بولود دؤشه‌یین

گؤزومه یاغیش باغلا یین

***

تای توشو قول قاناد چالدی

زیروه‌لرین اوستون آلدی

چیرپینا-چیرپینا قالدی

اوره‌ییمه قوش باغلایین

***

بوگونلرده کئچدی بلکه

دورنا اولوب کؤچدو بلکه

بو قفس ده اوچدو بلکه

آیاغینی بوش باغلایین.

یک شاعر یا یک نویسنده باید زبان جامعه و رویاها و اخلاقش باشد.

غزل معاصر یا برخی از جنبه‌های غزل یا ویژگی های شعری، شعر از نظر فرم دارای قالب سنتی و کلاسیک غزل است. اما از نظر محتوا از غزل سنتی «گذشته-قدیم» جدا شده و به نوعی غزل مدرن تبدیل می شود. شاعر گمان می‌کند که گرچه از دنیای غزل کلاسیک به دایره‌ی قالب غزلی جدید افتاده، اما دلش میخواهد که معنا و روح شعرش آزادانه و به دور از محدودیتهای وزن- و قافیه به پرواز درآید:

اؤلن اۏلوب بو غزل آه... ایتَن اۏلوب بو غزل

یازێق، یئتیم، ییه‌سیز بیر وطن اۏلوب بو غزل

***

چینار بالام، یوخوما سن و بالتا بیر گلدیز

دیدیک-دیدیکدی یئنه، آغ کفن اۏلوب بو غزل

***

سنی آج-آج یۏلا سالدێق پاییز و من، یاز اۏلوب

قارانقوشوم قایێت اۏوجومدا دن اۏلوب بو غزل

***

ایچین-ایچین بو کاغاذدا کیم آغلایێر آللاه

بیر اوخشاما، بیر آغی، بیر شۆوَن اۏلوب بو غزل

***

ایلاهی تۏبا «توبه» باغیشلا منی اگر بیر گون

دۏنوزلار اۏتلایاجاق چؤل-چمن اۏلوب بو غزل

***

آنا، آنا بو بئشیک یۏخ، تابێت‌دی یێرغالاما

اؤلن اۏلوب بو غزل، آه... ایتَن اۏلوب بو غزل.

ادامه دارد...