میخائیل چاکیر ( ۱۹۳۸-۱۸۶۱ ) ملی گرای ترک ( مسیحی ) که زندگی خود را وقف بیداری شعور ملی و تبارشناسی ترکهای گؤک اوغوز ( گاگائوزیا / گاگائوز - ائلی ) کرد .

امروزه اگر زبان و فرهنگ تورکی در مولداوی و جنوب شرقی اوکراین و بین تورک های مسیحی به حیات خود ادامه می دهد مدیون تلاش های میخائیل چاکیر است . وی یک تورک مسیحی و کشیش و همچنین مربی ، نویسنده ، فعال فرهنگی ، شاعر و مورخ و نویسنده ۲۴ کتاب و مخصوصا کتاب " تاریخ و ویژگی های قوم شناسی گاگائوز " بود . او همیشه تاکید داشت که اگر گؤک اوغوزها زبان ترکی خود را از دست بدهند ، ترک بودن خود را نیز از دست خواهند داد . به همین خاطر، او روستا به روستا می رفت و به کودکان و جوانان ترک زبان ترکی آموزش می داد .

این سعی و تلاشهای وی به مدت ۴۰ سال بدون وقفه ادامه یافت . وقتی متوجه شد که نمی تواند تمامی روستاها را بگردد ، در سال ۱۹۳۱ از حمدالله صوبحی تانری اؤ وئر سفیر ترکیه در بخارست کمک خواست. این درخواست کمک میخائیل چاکر توسط آتاترک بی پاسخ نماند، بلافاصله ۳۰ معلم برای آموزش زبان_ترکی به منطقه اعزام شدند ، ۳۰۰ جوان گؤک اوغوز برای تحصیلات دانشگاهی به ترکیه آورده شدند و میخائیل چاکیر نیز نشان شایستگی بخاطر خدمت به زبان ترکی را دریافت کرد .

ترکان مسیحی قاقاووز

ترکهای قاقاووز جامعه ای از مذهب ارتدکس مسیحیت می باشند، جمعیت کل قاقاووزها بالغ بر ۲٥۰ هزار نفر می باشد. قاقاووزها از نظر خصوصیات دینی، زبانی و فرهنگی، ترکهای منحصر بفردی هستند. قاقاووزها که حتی امروزه نیز به لهجه ترکی روملی صحبت می کنند، مسیحی و از مذهب ارتدکس می باشند. آنها امروزه در جغرافیایی وسیع از ملداوی گرفته تا بلغارستان، اوکراین، یونان، رومانی، مقدونیه، ترکیه، قزاقستان، ازبکستان و حتی آرژانتین زندگی می کنند.

در مورد ریشه و منشاء نام قاقاووز نظریات مختلفی وجود دارد. بعضی ها معتقدند که آنها برای عدم قبول دین اسلام از آسیای میانه به کرانه های اروپا کوچ کرده اند. نظریات مختلف در مورد آنها را جدا از انواعی که غیر منطقی و غیرجدی می باشند، می توان چنین رده بندی کرد:

۱ – قاقاووزها نوۀ اوغوزها بوده و نام قاقاووز از " گوک اُوز" می آید.
۲ – قاقاووزها نوۀ ترکهای سلجوقیان آناطولی هستند که بدنبال عزت الدین کیکاووس دوم سلطان سلجوقی و برهبری ساری سالتوک به دوبروجا آمده اند.
۳ – قاقاووزها، از ترکان بلغار می باشند.

محققان امروزی براین باورند که قاقاووزها نوادگان اوغوزها بوده و نام قاقاووز از حرف اوغوز ریشه گرفته است.

این جامعه ترک مسیحی امروزه اکثرا در بلغارستان، رومانی, اوکراین و مولداوی به زندگی ادامه می دهند. ترکهای قاقاووز که از نظر فرهنگ، ادبیات، آداب وسنن شباهتهای فراوانی به ترکهای آناطولی دارند، بعد از مبارزات فراوان با افزودن ماده ای به قانون اساسی جمهوری ملداوی، صاحب جمهوری خود مختار قاقاووز در این کشور شدند.

زبان قاقاووز، بهمراه لهجه های آذربایجانی، ترکمنی و ترکی ترکیه، تنۀ اصلی شاخۀ اوغوز را تشکیل می دهند. قاقاووزها الفبای عثمانی را فرانگرفته و ادبیات نوشتاری عثمانی را نخوانده بودند. آنها در دوران عثمانی و بعدها نیز کتب ترکی را با الفبای کریل مطالعه کرده اند. قاقاووزها تا سال ۱۹٥۷ دارای الفبای خاصی نبودند. آنها در طول زمان مجبور شده اند تا زبانهای یونانی، بلغاری، روسی و رومانی را یاد گرفته و بکار ببندند.

قاقاووزها از سال ۱۹۱۸ الی ۱۹۳۲ الفبای کریل و از ۱۹۳۲ تا ۱۹٥۷ الفبای لاتین را بکاربردند. در سال ۱۹٥۷ با تصمیم اتحاد جماهیر شوروی پیشین، الفبای روسی با علاوۀ چند حرف به الفبای کریل قاقاووز تبدیل شد. از سال ۱۹٥۷ الی ۱۹۹٦ الفبای کریل و از سال ۱۹۹٦ به بعد نیز الفبای لاتین مورد استفاده قرار دارد.

براساس قوانین، زبان رسمی قاقاووزها، قاقاووزی، روسی و رومنی است. با روند خودمختاری قاقاووزها در مولداوی، زبان مادری قاقاووزها در هر زمینه ای امکان استفاده پیدا نمود.
آنها که در طول ادوار مختلف، مجبور به استفاده از الفباهای گوناگون شده اند، با الفبای کشور خود کتب ترکی نوشته اند. در اینجا باید تاکید ورزید که میخائیل چاکیر در شکل گیری و اشاعۀ ادبیات قاقاووزها نقش مهمی ایفا نموده است. چاکیر بسال ۱۹۳٤ اولین روزنامه را به زبان ترکی قاقاووز منتشر ساخته و آنرا به زبانی ادبی تبدیل ساخت.

یاشار نبی نیر شاعر و نویسندهی تورک مقدونیه ای در سفر خود به بالکان به سال ۱۹۳۶ در کیشین پایتخت مولداوی در خانه میخائیل چاکیر مهمان بود و در کتابش بنام " بالکان و تورکی " ( آنکارا ۱۹۳۶ ) از او و تلاش هایش برای فراموش نشدن و ارتقای فرهنگ و زبان تورکی بسیار صحبت کرده است .

به خاطر زحمات و تلاش های وی در راه اعتلای زبان تورکی در گاگائوزيا ، سال ۲۰۱۱ از طرف رئیس جمهوری خودمختار گاگائوزیا سال میخائیل چاکیر اعلام شد.