همراهان گرامی، به دلیل اهمیت موضوع زبان مادری در حفظ هویت ملل، از آنجایی که در کشور ایران ملل غیرفارس از تحصیل به زبان مادری محروم هستند و در این میان جهت آشنایی و یادگیری علمی زبان ترکی آذربایجانی برای اکثریت بومیان و متکلمان زبان ترکی (غالب آذربایجانی) و دیگر لهجه ها در ایران و سایر کشورها، و با توجه به استقبال گسترده خوانندگان عزیزمان، سلسله دروس آموزش زبان ترکی آذربایجانی را از کتاب"مبانی دستور زبان ترکی آذربایجانی" به قلم محمدعلی فرزانه به صورت متوالی برایتان در نظر گرفته‌ایم. امید است که مقبول طبع عزیزانمان قرار گیرد.

قسمت قبلی

ب ــ تبديل صامتها

تبديل صامتها غالباً به صورت تبديل حروف گنگ به حــــروف طنين دار و بالعكس رخ ميدهد. تبديل اصوات صامت ممكن است در اول، وسط و آخر کلمه اتفاق بيــفتد.

١ــ در اول کلمه

ب ــ<= b پ ـ: p بوداق ـ <= budaq پوتـاخ، پيتـاخ ـ putax ،pıtax ،

بيشـمك ـــ <= bişməkپيشماخ ـpişmax ، بيتيك ـ<= bitik پيتيك ـ .pitik

ك ــ <= k گ ـ : g کئچمـيش ــ <= keçmiş گئچمـيش ــ geçmiş ، کئچـي ــ<= keçi گئچـي ـ geçi ، کشنيش ــ <= kəşniş گشنيش ــ .gəşniş

٢ ــ در وسط کلمه:

ت-t => د-d: مختصر- müxtəsər => مخدصر- müxdəsər، شاختا-şaxta => شخده-şəxdə، دفتر- dəftər => دفدر- dəfdər.

ج - C => ش - ş : قاچماق - qaçmaq => قاشماخ - qaşmax، آچماق- açmaq => آشماخ-aşmax، بيچمك- biçmək >= بيشمک- .bişmək

چ-ç => ژ-j: مجلس- məclis=> مژلس-majlis، مجبور-məcbur=> مژبور-məjbur، مجنون- məcnun => مژنون-.məjnun

۳ - در آخر کلمه :

d – د => ت-t: آرواد-arvad => آروات-arvat، بولود-bulud >= بولوت-bulut، قورود-qurud >= قوروت-qurut، سود - süd >= سوت .süt-

ج - C => ش-ş : آغاج - agac => آغاش – agaş، كرپيج - kərpic => كرپيش- karpiş، چکیج-çəkic => چكيش- çəkiş، اوروج-oruc => اوروش- .orus

ق - <= qخ-x: یارپاق- yarpaq => يارپاخ - yarpax، آلماق - almaq => آلماخ - almax، تورپاق- torpaq => تورپاخ - .torpax

ک-k => خ- x: بيلمك - bilmək => بیلماخ-bilmax، دوشمك- düşmək=> دوشماخ- .Düşmax

ج- C => ژ-j : آج <= ac- آژ- aj، گیج- gic=> گیژ- gij، گئج- gec=> گئژ- gej، ساج-sac => ساژ- saj، بیج-bic => بیژ- bij.

ادامه دارد...