روز۹ شهریور سالروز درگذشت صمد بهرنگی (زاده ۲ تیر ۱۳۱۸ تبریز - ۹ شهریور ۱۳۴۷ قاراداغ) معلم، منتقد اجتماعی، مترجم، داستان‌نویس و محقق در زمینه فولکلور آذربایجان است.

به گزارش Axar.az، صمد بهرنگی در چنین روزی در شهریور ۱۳۴۷ و در سن ۲۹ سالگی و در اوج جوانی در رودخانه آراز غرق شد.

اگرچه صمد بهرنگی در این روز در رودخانه آراز غرق شد اما روح عصیان‌گر و آزادی‌خواه وی در آثار وی زنده مانده است؛ آثاری که آزادی‌خواهی را در جان و دل کودکان نسل‌های آینده تزریق می‌کند.

وی در خانواده‌ای تهی دست در محله چرنداب تبریز به دنیا آمده بود و کودکی‌اش را در فقر گذرانده بود. با توجه به طبقه اجتماعی و اوضاع آن دوران به نویسندگان چپ علاقه بسیاری نشان می‌داد ازجمله این نویسندگان می‌توان به عزیز نسین نویسنده ترکیه‌ای اشاره کرد که کتابی با عنوان «ما الاغ‌ها» از این نویسنده را از زبان ترکی آناتولی به فارسی ترجمه کرده است.

شاید بسیاری صمد بهرنگی را با کتاب «ماهی سیاه کوچولو» بشناسند؛ کتابی که به بسیاری از زبان‌های دنیا ترجمه‌شده و در کشورهای مختلف به چاپ رسیده است. اگرچه ماهی سیاه کوچولو یک اثر کم‌نظیر در بین آثار بهرنگی است؛ اما فعالیت‌های صمد در حوزه ادبیات کودکان گسترده‌تر از آن بود.

علاوه بر اینکه در حوزه ادبیات کودکان آثار ارزشمندی برجای گذاشته است مقالات انتقادی از جامعه نیز دارد که وی را به عنوان منتقد اجتماعی مطرح کرده است. دراین حوزه می‌توان به مقاله مشهور «آقای چوخ بختیار» اشاره کرد. مقاله‌ای که از بی‌تفاوتی شهروندان جامعه به مسائل سیاسی و اجتماعی کشور و محیط اطراف خود انتقاد می‌کند. بی‌تفاوتی‌ای که انتقاد نمی‌کند، اعتراض نمی‌کند و حاضر است تمامی شرایط را بدون چون و چرا بپذیرد چون از دردسر گریزان است.

صمد بهرنگی نظریه‌هایی همچنین در خصوص بومی‌سازی کتاب‌های درسی ارائه می‌کرد. او معتقد بود کتابی که یک کودک در تهران می‌خواند نباید با کتاب یک کودک روستایی در قاراداغ یکی باشد زیرا فهم و درک این دو کودک از دنیا و پیرامون خودشان یکی نیست.

صمد بهرنگی در دوران حیات خود از حمایت معنوی روشنفکران و نویسندگانی چون جلال آل‌احمد و غلامحسین ساعدی نیز برخوردار بود. شاید بتوان گفت غلامحسین ساعدی نویسنده تبریزی در کشف و شناخته شدن صمد بهرنگی به‌عنوان نویسنده نقش تأثیرگزاری داشته است.

با تمام این اوصاف صمد بهرنگی معلمی آذربایجانی بود که خدمات بسیاری به فرهنگ، ادبیات و فولکلور آذربایجان کرد و طرفدار آموزش کودکان ترک به زبان مادری‌شان بود به‌طوری‌که کتابی برای آموزش زبان ترکی آذربایجانی برای مدارس نیز تألیف کرده بود.

صمد بهرنگی یک معلم بود. معلمی که عقیده داشت کودکان باید به زبان مادری خودشان تحصیل کنند.