در این قسمت از دیدگاه معجز شبستری به مسئله فساد حاصل از فقر و بیسوادی زنان در جامعه می پردازیم

قسمت قبلی

قسمت پنجم

اونونکی یوخدی دوشابی، یاغی، یومورتاسی

اونون نه آخرتی خوش اولار، نه دنیاسی

خوشا سعادتینه اونلارین که وار بالی

سحر تناول ائدر، هم ییه ر گون اورتاسی

***

غنی اؤلنلرینه بالیلن چالار حلوا

او دادی وئرمز عموغلی فقیرین حلواسی

گؤرنده بالِ لذیذی گؤزون یوم ای یوخسول

ملول ائدر سنی چونکی اونون تماشاسی

در قسمتی دیگر میگوید:

دلبرا بیر چاره ائیله بوش قالوب قندانیمیز

چای وئریب عؤمرون سیزه مرحوم اولوب فنجانیمیز

استکان چایدان سماور باشنه سالمیش قرا

آهی آه اوستن چکر بیچاره دسترخانیمیز

چاره سیز بیر درده توش اولموش ذوغال بینوا

باشینه منقل نه کول توکسین هانی درمانیمیز؟

در شعری دیگر می سراید:

مجلسه داخل اولور پوللی خانیم لاله کیمی
یاد و بیگانه آلیر دوره سینی هاله کیمی
سفره ده تک قالی پولسوز باجی غساله کیمی
چونکه پولدور کیشینین غم گونی غمخواری داداش
جان کیمی باغریوا باس درهم دیناری داداش.

ویا استاد در اشعارش از مشکلات مادی و تأثیر آن بر قشر معلم و کلاً سیستم آموزش و پرورش می گوید:

دچار فقر و ضرورت اگر اولا استاد

هزار سال اوخوسا اوغلون آنناماز بیرزاد

معلم اولسا پریشان روزگار ای دوست

چؤره ک خیالی ائدر ذهن ائوین اونون برباد

گلر چیخاندا ائویندن دورار قاباغیندا

نه اَت، نه قند، نه سوغان وار نه دوز؛ دییه ر آرواد

او حالیلن یتیشر مکتبه عبوس و غضوب

دؤگر اوشاقلاری بی جرم یوکسه لر فریاد

ز بسکه پرت ائدیب او بینوانی پولسورلوق

جیبینی، قولتوغینی آختارار الینده مداد

معلمه وئریله یاخشی ماهیانه گرک

گرک معلم اولا احتیاجدن آزاد

آچین قولاغوزی ای دوستان من ائشیدین

وطن خرابه لری علمیله اولار آباد.

معجز علم را ناجی انسانها میداند و در شعر «قلم» می نویسد:

قلم حکم فرمادی هر عصرده

قلم اهلین اگلشدیره ر قصرده

عزیز ائیله ین یوسفی مصرده

قلمدیر قلم، بارک الله قلم

اگر اولماسایدی جهاندا مداد

کیم ایلردی خیام و سعدینی یاد

سخندان شیرین زمان بلاد

قلمدیر قلم، بارک الله قلم

جهان قالدی یاران نه خاقانیه

نه ابن یمینه، نه قاآنیه

او که دل چئویرمز بودیوانه یه

قلمدیر قلم، بارک الله قلم

گئدیب دهردن عرفی و انوری

وئریب جان هم او جامی و جوهری

بو گون اونلارین وارث اکبری

قلمدیر قلم، بارک الله قلم.

معجز منع زنان از تحصیل را مایه ی شرمساری و عقب ماندگی جامعه می دانسته و با در نظر گرفتن آداب و سنن نود سال پیش، بی محابا مسببین بیسواد ماندن دختران را با طنز و مطایبه به باد تنقید گرفته است:

ای دوست سواد اولمیا گر عورتده

نامحرمه محتاج اولاجاق البته

ایستر سنه نامه یازدیرا خاتونین

بیر بوینی یوغونلا اگله شر خلوتده

مینجیق کیمی سؤز توکر آغزیندان

کاغذ یازان جُنُب اولار ساعتده

مکتوبی گلنده گزدیره ر کوچه له ری

بیر قدر گرک گؤزله یه هر دربند ده

تا بیر اوخویان گؤروب دییه، ای قارداش

بوکاغذی بیر اوخی ده ده ن رحمتده

بیر ایش چیخاحاق ایشین ایچیندن مطلق

کاغذ اوخویان اولسا فنا طینتده

اوّل خانیما باخار سورا مکتوبه

سن بؤرکووی یانقیلیجی قوی غربتده

ای مؤمن خر چوخ اشتباه ائله میسن

وئرمز پِزَونگه(Pezavang) یِئر خدا جنتده

معجز گؤره سن جهت نه دور کی، تاری

خلق ائیله مه ییب عقل بیزیم ملتده

نامحرمیله قول بویون اولماق شرعی

یازماق، اوخوماق خلافیمیش بوکند ده!

یازماق قیزین عصمتین خللدار ائتمز

ساخلار اونی علم پردۀ عصمتده

جاهل آنانین بالاسی بیسمارک اولماز

آرواد گرک علم اؤرگنه هر حالتده.

ادامه دارد...